2: NAMEYÊN JI ÇIYAYÊ KURDISTANÊ JI ESMERA ROJAVA RE

Demhat Dêrikî:

NAMEYÊN JI ÇIYAYÊ KURDISTANÊ JI ESMERA ROJAVA RE

2

ÇÛKA SER DARA ÇIYAYÊ CÛDÎ... :

Dema li ber wê zinarê çavê min vebû, min serê xwe ber bi zinarê ve bilind kir, pezkovî çûbû…tîjikên rokê li ser qada rûyê min dileyistin, te digot qey dixwazin min ji pêjna dilê min ê şevê din ku bê jimar rondik ber bi rojava ve berandî şiyar bikin, esmerê. Di wê navberê de dengê çûka serê darê bilind bû; dengek xweş, awazek dilveker.. berê çûk li min bû, her diçû çîv çîv bilind dibû û girnijîn; girnijîna esmerê di nava min de xwe dida rûkê min. Wê demê min tîjik ji bîr kirin, hestên min dest bi nivîsandina nameyeke din ji esmerê re kir û peyv ber bi çûk ve herikîn: Waa çûka serê darê, vê nameya min hilgire, firbide û li ber pencereya esmerê deyne. Lê, di bextê te de me, li xwe miqate be, ha ji teyrên baz hebe te nekin nêçîra xwe, da nameya min jî nebe çîroka dûrketinê. Here û bi lez jêre bibêje; evîndarê te, li Cûdiyê miradan bi bêrîkirina te, birînên xwe dipêçe û di nava hesreta hembêzkirina sing û berê te de, di meş çiyayê Cûdî de, di her şopekê de navê te dike gulek!.. Erê çûka li serê darê, hêj ew tiketika dilê min ê ku dilopên kirîstal ê canê te ew di nava xwe de zindî dihişt û me du dil dikirin yek di şevên sînorê şermê û ayatên qedexekirinê derbas dikirin, zindî ye!... Jêre bibêje, li serê vî çiyayî, di nava dar û ber û dengê belafirên xwezakuj û jînkuj de, di nava; ken, xemgînî, govend û pêkeniyên zarokên welatê çiyan de, ew rastîçîroka te ji min re digot, çîroka; Amûdê, agirê sînema ku bi pencên gurên çavsor vêketî û zarok bûyîn gogkên êgir û li ber bêhna goştên çermên nazik bi meya sipî serxweş dibûn, bi min re ye û di guhê min de dengvedana dubarekirina dengê te ye…Jêre bibêje çûka ser darê; di berfa Cûdî de, di bagera Cûdî de, di buhara Cûdî de, her tu yî, her navê te ye; di civatên gundikê Remo, serê dehlê, sipîndarê her tu bûyî peyva min a yekê û ya dawî esmerê!..

1: NAMEYÊN JI ÇIYAYÊ KURDISTANÊ JI ESMERA ROJAVA RE

Demhat Dêrikî:

NAMEYÊN JI ÇIYAYÊ KURDISTANÊ JI ESMERA ROJAVA RE

1

JI ÇIYAYÊ CÛDÎ JI TE RE DINIVÎSIM:

Esmerê! Niha pişta min li dara berûyê ye û tiliyên min çixareyeke tutina xursê dipêçe.. Û dûman di şeva bêdeng de belav dibe, lê ez li wir im û ne li wir im. Bilindahî û heybeta Cûdî ji bîr dikim. Tenê tu û rojên rojava di lênûska hişê min de, xwe zindî dikin, xwe dubare dikin. Erê erê, tenê meşxezaliya te, kenkevokiya te, awirvedana te ya ku bi dehan xortan bajarên xewnên xwe li ser ava dikirin û dêmên te yên qada kenê zarokan bû, ronîvedana çavê te ya ku dergûşa evîndaran bû… hebû… lê nema zanim, ev tablo li kolanên Dêrikê, Tirbespiyê, Dirbêsiyê, Serê kaniyê bû, yan jî; li kolanên Amûda şewatê, Qamişloka evînê, Hisiçayê, Efrînê, Kobanê… gelo li kolanên Enteriyê, Qudurbegê û Qeneswêsê bû, yan jî, li ber çîtikên çemê Ceqceqê bû?.. lê dizanim ku ew esmer, ew keça rojava bû… hêj pişta min li wê darê ye, şev bêdeng e, aram e.. Tu dibêjî ev ne cûdiyê berî çend rojan xwezginiyên bûkê dê weledê xwe li ser diavêtin û mil ji darbestan dihatin daxdan. Na na, tenê dilê min şiyar e, tenê dengê dilê min di vê şeva Cûdî de, di nava serpêhatiyên esmerê de rêwî ye.. Û çavê min ber bi stêrkan ve bilind dibe. Asîmanek şîn, bê jimar stêrk diçirisin û geh li vê stêrkê û geh li wê stêrkê li te digerim, ger berdewam e… Di wê kêliyê de, tenê ez û stêrkek dibin yek û ji te re dibêjim esmerê; aaax û dîsa ax ji kaniyên êşan!... Me nû hev naskiribû esmer, hêj ji nû çîroka evîna me di nava keç û xortan de belav dibû… Hêj ji bêhna xuhdana te têr nebûbûm, hêj ji bêhna pora te têr nebûbûm, hêj ji ramûsanên min, memik û lêvên te yê hingivîn têr nebûbûn, hêj ji qehwe destê te têr nebûbûm û hêj ji strana Nisrîn a Mihemed Şêxo têr nebûbûm, bûme rêwiyekî riya dûr….esmer, niha ne li ber dara berûyê… û şev hêdî hêdî xatir dixwaze.. Bi xemla tavsorka çiyayê Cûdî re, pala min li zinara ku li ser pezkoviyek ji vê dîmenê re nimêj dike, rondikên min ber ava mezin ve diherikîn, dilê min dikelî, dilê min dikir girî, dilê min pêjin dikir ku pêlên vê avê peyama min ji esmera rojava re dixwîne!

7.NAMEYÊN JI ESMERA BAKUR RE

7.NAMEYÊN JI ESMERA BAKUR RE


Demhat Dêrikî



7.

Piştî wê şeva dawî û çend demên dengvedana peyvên ku dilbajarê min di tarîstanê û goristanê de hiştî, ev bû çend dem nizanim, ji dilê min êş jidayîk dibin û her êşek di kûrahiya êşekê de konê xwe vedide û li ser konreş ê xwe dinivîse "ma tu nizane, li vî welatî evîn qedexeye!" …Nizanim esmerê, dibe ev nameya dawî be, dibe ev despêka nameyeke din be, dibe ev xatirxwestineke bê dawî be di pirtûka bê dawiyê de esmerê… Lê tu bi serê wan stêrkankî ew stêrkên ku min di şevên bê xew de bi kenê du dulan kirî ristik û diyarî gerdena te kirî, tu bi serê wê gulberfînêkî, ew berfîna ku min li heyamên sêlaxê û sêlsorê diyarî te kirî, tu bi serê dilê minkî, ew dilê ku min ji singê derxstî û kirî destegul û diyarî te kirî…jibîr neke, na na qet jibîr neke ku min çar pirtûkên pîroz û not û neh navên pîroz gorî şevên te kir, jibîr neke ku min; Manî, Halacî Mensûr û Şêx Bedredîn di ramûsanên şevê te de jibîrkirin. Na, qet jibîr neke, ez di dibistana evîna dilê te de bûm xwendekarê kenê te, awirên te, birûyên te, dêmên te, rengesmeriya te û min ji toza lingê te xwe avakir û li ber dergehên şevê te bûme lehengê sing û berê te! Ger tu bawer nake, here ji kevinekevirên kelha Amedê pirs bike, ger tu bawer neke, here ji wan zarokan pirs bike ewên navê min kirîn dînê esmerê, ger tu bawer nake here ji zevî genimê şîn pirs bike, wê tev ji te re ji ferhenga ji hevokekê pêkhatî bibêjin " Wî ji te hezkir!" . Ji wê demê ta vê demê min hemû hezkirin di hezkirina te de wendakirin, min hemû hezkirin gorî wê xweşikbûna te kir… Û niha tu dibêje bi xatrê te, niha tu dibêje min jibîr bike, ma te jibîrkir min pirtûka xatirxwestinê bi agirê du dilan şewitand?.. Ma ez ê çawa te jibîr bikim û min navê te bi serê derziyê li ser dilê xwe kola? Na esmerê, ez ê her wek xwe, wek rondikên xwe, wek êşên xwe, wek jiyana xwe ji te hezbikim û ez ê Bekoyan û yezdanên nexêrê di ronahîstana eşqa dilê xwe de bingor bikim!..Tu diçe biçe, lê wek xwe biçe, wek dîtina xwe biçe, wek xatirxwestina xwe biçe…lê ez ê her elboma wêne û serpêhatiyên te di dilê xwe de hilgirim û çîroka xwe ji hemû demsalên jibîrbûyî re bibêjim.

Dawî

NEXTÊ MIN ZIMAN E!

NEXTÊ MIN ZIMAN E!

Demhat Dêrikî


Berî bîst sala min keçek naskir, lê ma çi keç bû?!
Pora wê ji rengê şevê, nerm û dirêj heta gozekê; esmer û di wê esmeriya xwe de dil dikir sorsêl! Ma çav? Du çavên fincanî li ser ku çavên keçên bedewiyan gorî wê dibûn û di çavrengê wê yê qehwe de bejn diçemandin û di mijang û birhên wê de hezar Memo dibûn cangorî û di awirvedana wê de hezar Derwêş ê Evdî bi çolan diketin...û ew sermemik û memikên wek hermiyan ku bi hezran leheng destê xwe jêdikirin û diyarê wê dikirin da ku di nava destê wan de bibe hevîr! Lê xudê, ew çi dêm bûn çar pirtûkan li ser dikirin ceng? Li ser dêmên wê tim buharê konê xwe vedabû û li ser rûkê wê çar demsal bi hev re dijiyan!..erê ev ew keç bû; ji Dêrikê ta Tirbespiyê, Amûdê, Dirbêsiyê, Serê kaniyê, Hesekê, Efrînê; ji Zaxo ta Mehabat, Amed, bi evîneke ku di dilê min de bûbû tenûreke agir vêxistî û kêlî, roj, meh û sal, min nanê wê di wir de dikir xurmereng li pey bûm. Caran jibo wê bikim mêhvana şevên xwe û agirê lêvên xwe vemrînim û rawana xwe hênik bikim; kefenê çiyan li min dihate pêçan, di cenga bager û birûskan de dibûm miriyek li ser darbesta feleka xayîn û caran rondik ji çavê min diherikîn wek lehiyên çembharan û wek dînanan bi çolan diketim û keçkên xelkê digotin: " Demhat, were, va şevên me gazî te dikin, meya lêvên me gazî lêvên te dikin, memikên me yê li benda destê te ne, dilerzin, rawana me li benda xuhdana canê te ye!.." lê her li ser şopa wê bûm; geh di geliyan de werdibûm, geh di avnewalan de noq dibûm...caran jî, min xwe bi kirasê wê ye bêhnxwezayî digirt û min digot: Ji te re rstikik ji stêran, digot; ez naxwazim...caran li çol sêlxakê digihamê û min berfînek diyarê wê dikir, digot; ez naxwazim û caran min perî û xwedawend dianîn nimêja qublegeha wê, digot; naxwazim...min nema xwe girt û min kir qîr, de bêêêêêêêêêêêêêêêj keça xudê, de bêj, de bêj mane te ez kuştim! Temenê min di gera ser şopa lingê te de piştxûz bû, ka bêj. Di wê rawestgehê de keçê awirek ji min veda, ez yê wek çiyakî hejiyam û got: " ziman dixwazim, here fêrî zimanê min bibe, ez Tirkî, Erebî û Farisî tênagêhêjim! " Matmayî çavê min zîq ketin çavê wê, wê demê min got; wax wax, ma ev bîst sale ez bi çi zimanî li gel te diaxivim, ma ne kurdiye? Careke din awir ji min veda û got: " Kurdî?! Ev çi kurdiyeke peritiye dagirtî peyvên Tirkî, Erebî û Farisiye, ev çi ye? Ma tu şerm nake? Va zimanê dinyayê henekê xwe bi te dikin, tu di nava wan zimana de bûyî pêkeniyê xelkê! Ma çavê te nabînin çawa xelk bi zimanê xwe ji keyfa serxweş dibin?..here here, evîna te li cem min nîne, daxwazên te li cem min nînin. Ez xortekî dixwazim ku bikare nextê min bide, ew jî zimane...wê demê ez ê hemû şevên xwe di şevên wî de bikim gorî!

6. NAMEYÊN JI ESMERA BAKUR RE

6. NAMEYÊN JI ESMERA BAKUR RE


Demhat Dêrikî

6


Ji wê dema min li ber pencereya te û li bin barana wê şevê ku dilê min nedixwest xatir ji te bixwaze… û ez bi rêketîm, romana ramûsanên te, peyva "divê hezkirin di kurdî de erzan nebe!.." û hevokên te yê ji keskesoran dixwînim… Di wê şevê de, di wê şeva baranî de, li wê mezela te ya bi rengê Amedê hatî xemlandin serê min li ser sing û berê te bû û hemû peyvên te ji dilê stêrkan, ji dilê buharê diherikîn û li ser giyana min bîrên xwe dikolan. Tê bîra te esmerê, te digot: "Demhat, tu zanê, berî çend rojekê ez û hevaleke xwe bi hev re dimeşîn. Lê nêzîkî riya mala me, zeviyê genim heye. Çawa çavê me bi genimê şîn ket, em ber ve meşîn, em dimeşîn û wesa bayek xweş rû û canê min dialîst û bêhna şîniyê li pozê min dixist û xwe bera nava cerg û giyana min dida, min pêjin dikir ez bûme perpirîkek û dixwazim fir bidim, ew çend dilê min geş bû!..Ba û bêhna şîniyê xwe li min dipêça. Wê demê min xwe di nava tabloyeke şêwekarekî evînxwezayî de didît…ma çend xweş bû, gelek şabûm û min xwe di nava deryayeke aramiyê de didît!.." Wê kêliyê de û piştî bi girnijînî te peyvên hingivînî bi dawî anî, min destê xwe dida pora te ya şevnimî û li ser rûkê xwe yê ku girnijîna te welatê xwe yê ji kulilkan li ser avakirî, bir û anî, û min ji te re digot esmerê: Ma tu nizane? Ew şîngenim ez bûm, ew bêhn bêhna ramûsanên me yê qedex bû, ew tablo dilê min bû, ew şêwekar hestevîna min bû, ew dilgeşiya te dîtina min bû, ew deriyaya aramiyê hezkirina min bû esmerê..niha jî, wê romanê dixwînim, dixwînim… ne jê têr dibim, ne bi dawî dibe û nejî dixwazim bi dawî bibe esmerê!..

5. NAMEYÊN JI ESMERA BAKUR RE

5. NAMEYÊN JI ESMERA BAKUR RE


Demhat Dêrikî

5

Bibore can esmer, li pênûsê geriyam min nedît, li lênûskê geriyam min nedît...û şev bû, şevek sêwî, ne stêrk hebûn, ne bêhna gulên me hebûn û bayek sar xwel li dora min pêçabû...lê ez li ber pencereya te bûm, li vir tenê di dilê min de dîmenên wêneyên te agirdank bû!..û baran, baraneke nedîtî canê min di nava xwe de daduqurtand. Baran dibarî û min jî, ji hestîkên xwe pênûseke çêkir û hestên xwe jêre kir hibir û dilê xwe kir lênûsk û min wesa li ser nivîsî can: Gulbûka dildanka min esmer, nizanim ev bû çend dem li ber penceraya te wek mirdekî, tizbiyê not û neh lib bi navê te dihijmêrim û di evîna te de elfebaya evîna te dixwînim û di bajarê te de, fêrî melevaniya çemên te dibim da ku ev pencereya te vebe can! Min li wir, li ber wê pencerê, gelek caran bi rondikên hesreta dîtinê hêvî çandin, gelek caran li wir, li wê kolanê, li ber wê pencerê cîranên we ji min re gotin" ev te hişê xwe winda kiriye?!" û gelek caran li wir, zarokên Amedê navê min kirin dînê esmerê!..Erê, hêj baran dibare esmer, hêj ez li wirim, hêj xewnên te yê kolanên Duhoka Dasiniya bi min re ne, hêj dilgenmê te bi min re ye. Hêj ez li wirim, li ber pencereya te wan hêviyan ne bi baranê, bi hêsirên çavê xwe avdidim. Baran heye esmer, baran dibare û çavê min li pencereya te ye. Ji nişkave pencere vedibe, nizanim ev xewne yan rastiye? Hêdî hêdî vedibe....wey xudê! ev çi xweşikbûne, ev çi rengesmer şîrîne?!.. Baran dibare, êdî pencere vekiriye, esmer dikene û li ber kenê wê hemû xwedawend di rûkê wê de dikenin û didanên wê yê wek berfa zegrosan sipî di tariya şevê de dibin elmas û diçirsin, şeva min ron dikin...êdî ne pêjna baranê dikim, ne pêjna xwe dikim, tenê esmer, esmer, esmer û şeva esmerê min dibe...evder ne buhuşta Hesen Sebahe, ma periyên Hesen Sebah li ber buhuşta esmerê çi ye?! Evder Amed e û evder paytexta evîna dilê min e ku niha mêhvanê şeva wê me... û va ez diçim, dilê te, pencereya te, şeva te di dilê xwe de dibim û dibêjim; bila hemû şevên te pencereyake vekirîbin esmerê. Heta nameke din şevbaş.

4. NAMEYÊN JI ESMERA BAKUR RE

4. NAMEYÊN JI ESMERA BAKUR RE


Demhat Dêrikî

Îro, dema Duhoka dasiniya kirasê êvarê li xwe dikir û asîmanê parçe ewrî sonda baran barînê bi çend birûskan ji êvarê re dida, ez di nava xewna te ya şevê din de gereke bê nasname bûm li kolanên ku çirayên xwe bê biryar bûn..caran tarî bû, caran jî çend stêrkên ku serê xwe di nav parçe ewran de hildidan û ronahiyeke melûl didan xwezaya vî bajarî…dimeşîm, geh di tarîstanê de û geh di ronahîstanê de ber bi navnîşaneke nediyar ve dimeşîm û xewna te li ser qada ramanên min ala xwe bilind kiribû. Erê şevê din tu bi kirasbûkaniyê, bi kenkevokî, bi meşhêvronî dihatî û di nava stêrkên welatê dilê min de dibûyî xatûna stêrkan esmerê! Şev êdî şeva me bû; xak ew şev bû, çem û rûbar ew şev bû..di vê şevê de welatek ji beybûna dihate avakirin, di vê şevê de hemû qedexe di sing û berê te de bingor dibûn, di vê şevê de û di navbera agirîn lêva te de çirayên Amedê vêdiketin û bi hezaran çira ber bi ronîvedana dilê te ve dibezîn û ez di nav çempîroziya te de dihatim tewafa te, esmerê!..dema ji xwe şiyar bûyîm jî, hêj bêhna ramûsanên te li ser balîfa min diforî û li hemû deverên mezle min şewqa çavên te yên fincanî çîroka wê şevê ji çavê min re digotin. Wê demê min bi lez pencere vekir û wek her sibeh min got, rojbaş, silav û gulav esmerê…û ji nişkave dilopên baranê rûyê min yê ku dîmena te konê xwe ser vedabû di nava ramûsana de hişt û dengê ajotkarê tirimbêlê di guhê min de olan da;" hêêêêê, gênco ma tu dengê tut tuta tirmbêlê nake? Ev bû demek ez gazî te dikim, ev te xêra, çi bela te ye, ev tu evîndarî?.." wê demê her du dêmên min bûne du hinargul û bi gavne şermînî min got; bibore, hêvî dikim bibore, haja min ji te nebû…û meşîm û di meşa min de dubare wênedanka te li ber çavê min zîndî bû û careke din di nava xewna wê şevê de noq bûm..heta namyeke din di wê şevê de bimîne esmerê